Według najnowszego raportu Jones Lang LaSalle „European Property Clock”, stawki czynszowe dla najlepszych powierzchni biurowych w Europie odnotowały w II kw. 2013 r. ogólną tendencję wzrostową.
Raport „European Office Clock” porównuje za pomocą schematu zegara relatywne położenie poszczególnych rynków w kolejnych fazach cyklu zmiany stawek najmu dla najlepszych powierzchni biurowych. Europejski indeks czynszów dla najbardziej prestiżowych obiektów wzrósł o 0,2% w ciągu ostatniego kwartału, ale pozostaje niższy niż w porównaniu do ubiegłego roku (-0.7%). Według prognoz Jones Lang LaSalle, do końca roku rynki odnotują jedynie minimalny wzrost stawek najmu.
Kondycja poszczególnych rynków różni się znacząco w zależności od ogólnej sytuacji ekonomicznej w danym kraju czy regionie. Przykładowo, w przeciągu minionego kwartału, stawki czynszowe w najbardziej prestiżowych obiektach w Dublinie odnotowywały dalsze odbicie po historycznych spadkach, rejestrując wzrost o 9.4%. Spadki odnotowano na rynkach biurowych w Lyonie (-5.3%), Budapeszcie (-2.5%) i Barcelonie (-1.4%), a także w Warszawie (-2.0%). Obniżka stawek w Warszawie jest związana z bardzo wysoką aktywnością budowlaną deweloperów, co mimo silnego popytu przekłada się na wzrost współczynnika powierzchni niewynajętej.
Z kolei, stawki czynszowe zarówno w londyńskim City, jak i w dzielnicy West End pozostały na tym samym poziomie - odpowiednio 1,049 funtów / 1,225 euro oraz 614 funtów / 716 euro na metr kwadratowy rocznie. Prognozowany jest jednak dalszy wzrost. Stawki czynszowe w Paryżu – największym rynku na kontynencie europejskim – pozostają stabilne, ale obecna sytuacja gospodarcza może w krótkiej perspektywie niekorzystnie odbić się na rynku.
Podaż powierzchni biurowej na kontynencie europejskim pozostaje ograniczona. Liczba ukończonych inwestycji odnotowała dalszy spadek (-11%). W II kw. 2013 r. na rynek dostarczono jedynie 720 000 mkw. powierzchni, co oznacza wynik o 50% niższy niż średnia pięcioletnia dla II kw. W pierwszej połowie roku, w Europie ukończono 1 500 000 mkw. powierzchni biurowej, co oznaczać może korektę prognoz, według których całkowity wolumen powierzchni biurowej dostarczonej na rynek w 2013 r. miał wynieść 4 miliony mkw. Z drugiej strony, kwartalne wskaźniki ukończonej powierzchni mają wzrosnąć.
- Ograniczenie liczby nowych projektów w żaden sposób nie dotyczyło polskiego rynku. Obecnie w kraju w aktywnej budowie pozostaje ponad milion metrów kwadratowych nowoczesnej powierzchni biurowej. Najbardziej aktywnym rynkiem pozostaje oczywiście Warszawa, która w ostatnich tygodniach przekroczyła granicę 4 milionów mkw. powierzchni biurowej. W skali całego roku w stolicy ukończone może zostać nawet 336 000 mkw., najwięcej od 2000 roku - komentuje Mateusz Polkowski, dyrektor w Dziale Badań i Doradztwa, Jones Lang LaSalle.
Jeśli chodzi o popyt, w II kw. wskaźnik wynajęcia powierzchni biurowej w Europie wzrósł nieznacznie (+5%), ale nadal pozostaje niższy niż w tym samym okresie 2012 r. (-3%) i poniżej średniej dla ostatnich pięciu lat (-5%). Wzrost aktywności najemców o 5% odnotowano na terenie Europy Zachodniej. Pomimo dobrych wyników np. w Londynie czy Sztokholmie, na ogólne wyniki dla Europy Zachodniej w dużym stopniu wpłynęła sytuacja na rynku paryskim, gdzie odnotowano 4% spadek w stosunku, do I kw.
- Niektórzy najemcy są skłonni wybrać powierzchnię o wyższym standardzie, jeśli oznacza to znaczące poprawę jej efektywności lub lepszą lokalizację. Jednakże aktywność rynkowa zależy od gotowości do podjęcia zobowiązań i inwestowania w warunkach niepewnej sytuacji gospodarczej. Widoczne są pierwsze oznaki poprawy nastroju najemców na niektórych rynkach, ale tendencja ta musi się umocnić, abyśmy mogli odnotować wyraźny wzrost popytu – uważa dr Lee Elliott, Head of EMEA Research, Jones Lang LaSalle.
Warto zwrócić uwagę na rosnącą aktywność najemców na rynkach Europy Środkowo – Wschodniej – popyt w regionie wzrósł o 7%. Szczególny wzrost popytu zanotowano w Warszawie. Co ciekawe, rynki Europy Zachodniej zanotowały spadek popytu netto (nie obejmujący przedłużeń umów), podczas gdy wskaźnik ten wzrósł w Europie Środkowo – Wschodniej.
- Warszawa cieszy się bardzo dużym zainteresowaniem najemców, zarówno tych planujących uruchomienie, jak i rozszerzenie swojej działalności. Pierwsze półrocze 2013 r. było bardzo dobrym okresem jeśli chodzi o wolumen zawieranych umów najmu - popyt brutto w Warszawie osiągnął poziom 334 000 mkw. i był o 12% wyższy niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. W samym tylko II kw. popyt brutto sięgnął 178 000 mkw. powierzchni biurowej, netto natomiast około 130 500 mkw. Liczby te potwierdzają mocną pozycję stołecznego rynku nie tylko w Europie Środkowo – Wschodniej, ale i na całym kontynencie – mówi Tomasz Czuba, dyrektor Działu Wynajmu Nieruchomości Biurowych, Jones Lang LaSalle podsumowuje.